Sự khác nhau giữa Präteritum và Perfekt
Có 2 sự khác biệt lớn nhất giữa Präteritum và Perfekt:
Điều 1:
Präteritum diễn tả các hành động và sự kiện diễn ra trong quá khứ, đã kết thúc và không ảnh hưởng đến hiện tại. Trong khi đó, Perfekt ngoài việc CŨNG diễn tả các hành động và sự kiện diễn ra trong quá khứ, đã kết thúc và không ảnh hưởng đến hiện tại, nó CÒN có thể diễn tả các hành động và sự kiện diễn ra trong quá khứ nhưng vẫn còn có ảnh hưởng đến hiện tại.
Do đó Perfekt có thể thay thế cho Präteritum trong mọi trường hợp nhưng Präteritum không phải lúc nào cũng có thể thay thế Perfekt.
Perfekt: Ich bin noch müde, denn ich habe vor einer Stunde einen Holztisch gebaut.
Tôi vẫn còn mệt, vì cách đây 1 tiếng tôi vừa đóng 1 cái bàn bằng gỗ -> Đúng: Dùng Perfekt, vì hành động đóng cái bàn đã kết thúc, nhưng nó vẫn còn ảnh hưởng đến hiện tại. Nó làm cho cơ thể của tôi vẫn cảm thấy mệt.
Präteritum: Ich bin noch müde, denn ich baute vor einer Stunde einen Holztisch
Tôi vẫn còn mệt, vì cách đây 1 tiếng tôi vừa đóng 1 cái bàn bằng gỗ -> Sai: Vì nếu dùng Präteritum thì hành động đóng cái bàn xem như đã kết thúc và không có bất kỳ tác động nào đến hiện tại nữa. Nó không thể làm cho tôi mệt như vậy.
Điều 2:
Präteritum chủ yếu dùng trong văn viết – Schriftsprache (văn học, báo chí, thư từ mang tính chính thống, thông báo..).
Còn trong giao tiếp hay văn nói – gesprochener Sprache hoặc các email, thư từ mang tính cá nhân bạn sẽ dùng thì Perfekt chủ yếu.
Tuy nhiên, có ngoại lệ với các động từ sein, haben và các Modalverben: können, sollen… gần như bạn sẽ luôn sử dụng Präteritum của những động từ này bất kể viết hay nói.
Chia động từ ở thì Präteritum
Làm sao để chia động từ ở thì Präteritum cho dễ nhớ? Trước khi đi vào quy tắc chia, bạn sẽ phải hiểu về Verbstamm. Verbstamm đơn giản là gốc của động từ. Hầu hết động từ trong tiếng Đức đều kết thúc đuôi bằng –en (machen, kommen…) hoặc –n (wandern, erinnern..).
Vậy khi bạn bỏ đi phần kết thúc đuôi –en/-n này, bạn sẽ nhận được gốc của động từ đó, chính là nhận được Verbstamm. VD: Machen có Verbstamm là mach-, kommen có Verbstamm là komm-, wandern có Verbstamm là wander-, erinnern có Verbstamm là erinner-, vân vân.
Bây giờ chúng ta sẽ chia động từ thành 2 nhóm:
Nhóm A: Nhóm các động từ yếu
Là những động từ có nguyên âm ở Verbstamm không bị biến đổi qua cả 3 thì Präsens, Präteritum, Perfekt. Bạn có thể xem lại kỹ cách phân chia động từ mạnh/yếu ở bài này.
Vậy nếu động từ cần chia Präteritum thuộc vào nhóm A – nhóm động từ yếu, thì chúng ta sẽ chia theo quy tắc cố định sau:
Quy tắc te/test/tet/ten – sẽ tương ứng với lần lượt ich+ese/du/ihr/wir
ich+ese -> Verbstamm + te: mach-te, lern-te
du -> Verbstamm + test: mach-test, lern-test
ihr -> Verbstamm + tet: mach-tet, lern-tet
wir -> Verbstamm + ten: mach-ten, lern-ten
Trong Nhóm A lại có 1 nhóm nhỏ có một chút đặc biệt:
Những động từ có Verbstamm kết thúc bằng –t (arbeit-en), hay –d (bad-en), -n (zeichn-en)
Vẫn áp dụng quy tắc te/test/tet/ten, nhưng thêm e vào phía trước tất cả các quy tắc -> ete/etest/etet/eten
ich+ese -> Verbstamm + ete: arbeit-ete, bad-ete, zeichn-ete
du -> Verbstamm + etest: arbeit-etest, bad-etest, zeichn-etest
ihr -> Verbstamm + etet: arbeit-etet, bad-etet, zeichn-etet
wir -> Verbstamm + eten: arbeit-eten, bad-eten, zeichn-eten
Nhóm B: Nhóm các động từ mạnh
Nguyên âm bị biến đổi ở 1, 2 hoặc cả 3 thì Präsens, Präteritum, Perfekt. Bạn có thể xem lại kỹ cách phân chia động từ mạnh/yếu ở bài này.
Vậy nếu động từ cần chia Präteritum thuộc vào nhóm B – nhóm động từ mạnh, thì chúng ta sẽ chia theo quy tắc cố định sau:
Thay vì sử dụng Verbstamm để bắt đầu ghép vào như động từ yếu của nhóm A (tất nhiên dễ hơn vì nhìn vào động từ nguyên mẫu là cũng thấy ngay Verbstamm của nó) thì với nhóm B này, bạn trước tiên phải học thuộc dạng Präteritum của ngôi ich/er,sie,es trước, hay còn gọi là Präteritum gốc (khó hơn vì nhìn vào động từ nguyên mẫu không thể thấy dạng Präteritum của nó được, mà phải học thuộc lòng).
Sau đây là danh sách đầy đủ các động từ mạnh (bất quy tắc) mà bạn nên học thuộc:
Nên đọc qua Danh sách này trước khi xem tiếp bài viết.
Trích bảng:
Sau đó lấy dạng Präteritum gốc trong bảng ở trên (ví dụ gab, ging ..) thực hiện theo quy tắc:
Präteritum gốc + thêm –st cho ngôi du, thêm –t cho ngôi ihr và thêm –en cho ngôi wir/sie/Sie.
ich+ese -> Präteritum gốc -> gab, ging, war
du -> Präteritum gốc + st -> gabst, gingst, warst
ihr -> Präteritum gốc + t -> gabt, gingt, wart
wir -> Präteritum gốc + en -> gaben, gingen, waren
Lưu ý: Đối với Präteritum gốc kết thúc bằng đuôi –e (hatte, dachte, durfte … ) thì khi chia ở ngôi wir chỉ cần lấy Präteritum gốc + n (chứ không + en nữa) -> Wir: hatten, dachten, durften ….
